Menu
V Ogólnopolska Konferencja Naukowa Od Korczaka do Kulmowej. Dziecko i „język wczesnej edukacji”, która odbyła się w dniach 23–24 marca br. na Wydziale Nauk Społecznych US, została zorganizowana przez Katedrę Wczesnej Edukacji US.
Konferencja objęta została honorowym patronatem Ministerstwa Edukacji i Nauki, Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, JM Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego, prof. dr hab. Waldemara Tarczyńskiego, Prezydenta Miasta Szczecin Pana Piotra Krzystka i medialnym patronatem Centrum Edukacji Medialnej i Interaktywności US. Konferencja miała charakter interdyscyplinarny, adresowana była do pedagogów, psychologów, literaturoznawców, językoznawców, socjologów, wszystkich osób zainteresowanych pedagogiką dziecka i pedagogiką wczesnej edukacji. Jej celem było pogłębienie wiedzy na temat aksjologiczno-kulturowego „języka wczesnej edukacji” w dzisiejszej Polsce. Termin ten, postrzegany w wymiarze praktycznym, obejmować miał następujące obszary edukacji: edukację językową i literacką, edukację matematyczno- -informatyczną, edukację społeczno-przyrodniczą, edukację artystyczną z szeroko pojętą edukacją muzyczną, plastyczną itechniczną, edukację fizyczną i zdrowotną. „Język wczesnej edukacji” łączy się bowiem z „językowym obrazem świata” dziecka, zdefiniowanym przez wybitnego językoznawcę i etnologa, Jerzego Bartmińskiego jako „określony sposób odwzorowywania świata, dany w pojęciowym rozczłonkowaniu zawartym w języku ujmującym ten świat”. Konferencja Od Korczaka do Kulmowej. Dziecko i „język wczesnej edukacji” uzyskała dofinansowanie Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu Doskonała Nauka – Wsparcie konferencji naukowych (DKN/SP/547378/2022).
W V Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Od Korczaka do Kulmowej. Dziecko i „język wczesnej edukacji” wzięło udział 65 prelegentów z różnych ośrodków akademickich w kraju i za granicą. Konferencja rozpoczęła się od wystąpienia dr hab. Kingi Flagi-Gieruszyńskiej, prof. US, prorektor ds. organizacji US, która wypowiadając się na temat twórczości Joanny Kulmowej i jej związków z Uniwersytetem Szczecińskim, podkreśliła jubileuszowy charakter wydarzenia. Poetka Joanna Kulmowa urodziła się 25 marca 1928 roku, równo 95 lat temu. W tym samym roku Janusz Korczak wydał tom Prawo dziecka do szacunku. Wybór Janusza Korczaka i Joanny Kulmowej, mistrzów słowa i dialogu pedagogicznego, na patronów konferencji, nie był więc przypadkowy. Korczak, walcząc o prawa dziecka, wprowadził nowy język do literatury dla dzieci. Kulmowa i Korczak odwrócili porządek komunikacji między dzieckiem i dorosłym, powierzając dziecku i jego językowi główną rolę w odrodzeniu duchowym człowieka.
Temat ten podjęła p. Lidia Rogaś, zastępczyni Prezydenta Miasta Szczecin, która powitała uczestników konferencji w Szczecinie i przypomniała, że to Szczecin jako pierwszy uhonorował poetkę Joannę Kulmową tytułem Honorowej Obywatelki Miasta. Przemówienia wygłosiły także dr hab. Anna Murawska, prof. US, dyrektor Instytutu Pedagogiki US i dr hab. Irena Ramik-Mażewska, prof. US, dziekan Wydziału Nauk Społecznych US, które zwróciły uwagę na konieczność dyskursu krytyczno-emancypacyjnego dotyczącego pedagogiki wczesnej edukacji. Po wystąpieniach władz uczelni i władz miasta uczestnicy konferencji obejrzeli zwiastun filmu o Joannie Kulmowej przygotowany przez red. Beatę Mikołajewską-Wieczorek, zastępcę dyrektora Centrum Edukacji Medialnej i Interaktywności US ds. telewizji uniwersyteckiej UNIWIZJA.
Potem rozpoczęła się sesja plenarna. Jako pierwszy zabrał głos prof. dr hab. Jan Miodek, recenzent honorowego doktoratu Joanny Kulmowej, autor artykułów na temat jej twórczości i recenzent tomu korespondencji Joanny Kulmowej z Wisławą Szymborską „Tak wygląda prawdziwa Poetka, podciągnij się!”, wydanego przez wydawnictwo Znak w Krakowie. W dalszej kolejności wystąpił prof. Zbyszko Melosik, doctor honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego i prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. Z. Melosik mówił z pasją i „estetyczną przyjemnością” o książce dla dziecka jako ważnym symbolu kultury, istotnym czynniku socjalizacyjnym pozwalającym na przyswojenie przez dziecko „uniwersalnej prawdy i wartości”. O twórczości literackiej Janusza Korczaka jako świadectwie nieobojętności wypowiedziała się prof. Agnieszka Cybal-Michalska, przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN i dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM, która w niekonwencjonalny sposób przedstawiła temat pedagogicznego „wycieniowania” dzieł Janusza Korczaka.
Równie erudycyjne i ważne, jak poznańskie, były wystąpienia szczecińskie. I prof. Kinga Flaga-Gieruszyńska, i prof. Anna Murawska mówiły z troską o godności dziecka, o konieczności zachowania dystansu wobec dziecięcej niewiedzy, tajemnic i niepowodzeń. O prawie dziecka do szacunku, do nadziei, do tego by dziecko „było tym, czym jest”. Ten najważniejszy dogmat Korczaka przez całe swoje życie powtarzała Joanna Kulmowa. „Uczciwym pisarzem dla dzieci może być ktoś, kto dorastając, nie zagubił w sobie dziecka” – mówiła w jednym z wywiadów.
W części plenarnej sesji wzięły udział także: prof. Katarzyna Krasoń i prof. Urszula Szuścik z Uniwersytetu Śląskiego, prof. Kinga Kuszak z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Jolanta Andrzejewska z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i prof. Irena Ramik-Mażewska z Uniwersytetu Szczecińskiego. Po przerwie obrady przebiegały w sześciu sekcjach. Dyskutowano nad językiem dziecka i jego kompetencjami, językiem teorii i historii wychowania, językiem literatury i kultury dziecięcej, językiem matematyki i informatyki, językiem edukacji społeczno-przyrodniczej i edukacji zdrowotnej. W drugim dniu konferencji poruszono tematy związane z edukacją artystyczną, językiem dziecka i jego kompetencjami komunikacyjnymi. W obradach uczestniczyli radni Miasta Szczecin z p. Renatą Łażewską, przewodniczącą Rady Miasta na czele, dyrektorzy szkół, z p. Justyną Utecht, dyrektor Szkoły Podstawowej im. Joanny Kulmowej w Komarowie, studenci i nauczyciele.
Zwiedzanie Laboratorium Neuronauki Poznawczej i spotkanie z prof. Kesrą Nermendem, dyrektorem Instytutu Zarządzania US i dr. inż. Mateuszem Piwowarskim na temat neuronauki jako innowacyjnego podejścia do identyfikacji zachowań społecznych stanowiły bardzo ważne punkty konferencji, nawiązujące do projektu Ministerstwa Edukacji i Nauki „Laboratoria Przyszłości”. W Laboratorium Neuronauki Poznawczej odbyła się specjalna prezentacja przygotowana przez dr Małgorzatę Nermend promująca neuronaukę poznawczą w kontekście wczesnej edukacji. W trakcie pierwszej przerwy miało miejsce otwarcie wystawy prac dzieci z Niepublicznej Szkoły Plastycznej Ars Atelier Wiersze Joanny Kulmowej w kontekście wczesnej edukacji. Kuratorami wystawy byli: dr Mikołaj Materne i studentka Karolina Sołtys.
Konferencji towarzyszyła lekcja pokazowa w Szkole Podstawowej nr 11 im. UNICEF-u w Szczecinie, wystawa prac plastycznych dzieci i Koła Naukowego ArtPeak, kierowanego przez dr. Mikołaja Materne, sesja posterowa przygotowana przez studentów edukacji artystycznej oraz zwiedzanie Filharmonii Szczecińskiej. W drugim dniu konferencji, tuż po zakończeniu obrad, odbyły się certyfikowane warsztaty dla nauczycieli wczesnej edukacji, które przygotowali dr Mikołaj Materne i prof. Mariusz Szajda z Akademii Sztuki. Bohaterką wystaw, recytacji i prezentacji była Joanna Kulmowa.
Uniwersytet Szczeciński współpracuje z Willą Lentza od 2022 roku. W cyklu Szczecin Humanistyczny w Willi Lentza zatytułowanym „Biografie, autobiografie, listy” odbyły się dwa spotkania. W trakcie pierwszego prof. Waldemar Tarczyński, rektor Uniwersytetu Szczecińskiego i p. Lidia Rogaś, zastępca Prezydenta Miasta Szczecin czytali listy Joanny Kulmowej i Wisławy Szymborskiej. A redaktorzy czasopism biograficznych dyskutowali o roli biografistyki w naukach społecznych i humanistycznych.
Potem nastąpiło otwarcie wystawy kolaży Wisławy Szymborskiej wysyłanych do Joanny Kulmowej „Tak wygląda prawdziwa Poetka, podciągnij się!”. I spotkanie z prof. Michałem Rusinkiem, a także wspaniały wykład Przyjaźnie epistolarne Wisławy Szymborskiej. Prof. Michał Rusinek wystąpił w roli autora i sekretarza, kongenialnie łączącego obie te funkcje.
W czasie V Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Od Korczaka do Kulmowej. Dziecko i „język wczesnej edukacji” odbył się kolejny wykład z cyklu Szczecin Humanistyczny w Willi Lentza. Tym razem wygłosił go prof. Jan Miodek. Erudycyjny, jubileuszowy wykład, na cztery strony świata, bo takie było ustawienie krzeseł we wszystkich salach Willi Lentza. I taka była „jubileuszowa” frekwencja. Piętnaście lat temu prof. Jan Miodek wygłosił swój wykład w uniwersyteckiej auli przy ul. Krakowskiej. Tak piętnaście lat temu rozpoczął się Szczecin Humanistyczny, który miał swoje dobre odsłony, kiedy redaktorką „Przeglądu Uniwersyteckiego” była p. redaktor Kamila Paradowska, a współpracowniczką p. Begina Sławińska z Instytutu Filozofii US. Po wykładzie prof. Jana Miodka pt. Spodziewane i niespodziewane w polszczyźnie odbyło się wspaniałe spotkanie w restauracji Atrium i „kolacja na cztery ręce”. Uczestniczyły w niej władze miasta i władze Uniwersytetu Szczecińskiego.
Słowa Ludwiga Wittengsteina: „Granice mojego języka wyznaczają granice mojego świata”, dopełnione filozofią języka Janusza Korczaka i Joanny Kulmowej, podkreślić miały konieczność nowych „narracji pedagogicznych” związanych ze zmianami społecznymi, wartością dzieciństwa i ważną rolą kompetencji językowych i komunikacyjnych dziecka we współczesnym świecie. Dzięki obecności Janusza Korczaka i Joanny Kulmowej oraz prof. Jana Miodka, prof. Zbyszka Melosika, prof. Agnieszki Cybal-Michalskiej i innych ważnych uczestników konferencji dyskurs wychowawczy stał się dyskursem literackim.
Tożsamość pedagogiczna Korczaka i Kulmowej, zainteresowanie dzieckiem i wychowaniem, artyzm polszczyzny, która stały się dzisiaj najdoskonalszym wzorem do naśladowania, wymagały jak widać przypomnienia i naukowej refleksji. W Szczecinie, w którym Honorową Obywatelką Miasta została bliska Januszowi Korczakowi, Joanna Kulmowa, bardzo się to udało. Stąd podziękowania dla Ministerstwa Edukacji i Nauki, władz rektorskich, władz miasta, władz Instytut Pedagogiki US, dyrektorów szkół, uczestników konferencji, Centrum Edukacji Medialnej i Interaktywności US, Działu Promocji US i Działu Komunikacji US oraz wspaniałej Katedry Wczesnej Edukacji US. Fruwająca Leokadia, wymyślona przez Joannę Kulmową sześćdziesiąt lat temu, w 1963 roku, wymalowana przez dr Agnieszkę Materne na potrzeby konferencji, rozpoczyna nowy rozdział swojego pedagogicznego bytowania w Instytucie Pedagogiki US w kontekście artystycznych działań dziecka i „wczesnej edukacji”.
dr hab. Urszula Chęcińska, prof. US
Instytut Pedagogiki US
Konferencja dofinansowana przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach programu DOSKONAŁA NAUKA – wsparcie konferencji naukowych (DKN/SP/547378/2022)